bądź tak dobry

- radio nie działało, chociaż baterie były dobre the radio wasn’t working even though the batteries were still good

- mieć dobre zdrowie a. cieszyć się dobrym zdrowiem to be healthy a. in good health

- to dobry środek na przeziębienie it’s a good remedy for colds

- pochodzić z dobrej rodziny a. z dobrego domu to come from a good family

- dobre dziecko a good a. well-behaved child

- dobre maniery a. obyczaje good manners

- liczą się dobre maniery good manners count

- ze względu na dobre obyczaje sprawie nie nadano rozgłosu to spare (any) embarrassment the case was hushed up

- w dobrym stylu in good style

- przynoszenie gospodyni kwiatów wciąż jest w dobrym stylu a. tonie it’s still good form to give the hostess flowers

- dobry gust a. smak good taste

- w dobrym guście [ubiór, makijaż, wnętrze] in good taste

- zmierzać ku dobremu to be going a. heading in the right direction

- wszystkiego dobrego all the best

- wszystkiego najlepszego best wishes

- wszystkiego najlepszego z okazji a. w dniu urodzin Happy Birthday!

- wszystkiego dobrego/najlepszego z okazji świąt (Bożego Narodzenia) Merry a. Happy Christmas!

- wszystkiego dobrego/najlepszego z okazji Nowego Roku Happy New Year!

- surowe warzywa i owoce są dobre dla zdrowia raw fruit and vegetables are good for your health

- zrobić coś dobrego dla kogoś to do sb a good turn

- zmiana na lepsze a change for the better

- zmienić się na lepsze to change for the better

- nie martw się, teraz wszystko zmieni się na lepsze don’t worry, everything will get better a. improve from now on

- wyjść komuś/czemuś na dobre to do sb/sth good

- nie okazywał strachu, co zwykle wychodziło mu na dobre he never showed any fear, which usually paid off

- zmiana pracy nie wyszła mu na dobre changing jobs didn’t do him any good

- nic dobrego z tego nie wyjdzie a. nie będzie no good will come (out) of it

- nie wróżyć nic dobrego to not augur well

- mina ojca nie wróżyła nic dobrego the expression on father’s face didn’t augur well

- nie wróżył sobie nic dobrego po tej rozmowie he didn’t expect anything good to come out of the talk

- w najlepszym razie a. wypadku at best

- wełna/drewno w dobrym/najlepszym gatunku the good/best quality wool/timber

- dobry gatunek wina good wine

- to nie jest dobry/najlepszy moment it’s not a good time/the most suitable moment

- jest teraz dobry czas na żniwa this is a good time for the harvest

- każdy pretekst jest dobry any excuse will do

- może to będzie dobre zamiast młotka? maybe this will do instead of a hammer?

- gorączka spadła, to dobry znak his/her temperature’s gone down, that’s a good sign

- dobre chęci a. zamiary good intentions

- mimo najlepszych chęci, nie udało mi się tego zrobić try as I might, I couldn’t do it

- mieć dobre serce to be kind-hearted

- był dobry dla zwierząt he was good to animals

- bądź tak dobry i podaj mi książkę would you (be so kind as to) pass me that book?

- zasługiwać na lepsze traktowanie to deserve better (treatment)

- dobrym traktowaniem zdobędziesz ich zaufanie you’ll gain their confidence by treating them well

- radzę ci po dobremu – oddaj pieniądze I’m telling you for your own good – give back the money

- poszukać sobie lepszego fachu to look for a better trade a. profession

- dobry lekarz/nauczyciel a good doctor/teacher

- być dobrym z francuskiego to be good at French

- być lepszym z matematyki niż z historii to be better at maths than history

- być dobrym w tenisie/siatkówce to be good at tennis/volleyball

- być dobrym w swoim fachu to be good at one’s job a. trade

- dobre oceny good marks

- cieszyć się dobrą sławą to have a good reputation

- przedstawić a. ukazać kogoś/coś w dobrym/w najlepszym świetle to show a. present sb/sth in the best light

- znać swoje dobre strony to know one’s strengths

- dać się poznać od dobrej/najlepszej strony to reveal a. show one’s good side/one’s finest qualities

- ta tenisistka ma dobre notowania this tennis player has a high rating

- mam ochotę na coś dobrego I feel like something (really) tasty

- ocena dobra/bardzo dobra B/A

- dyplom z oceną bardzo dobrą a first class degree

- czekał na nią dobrą godzinę he waited for her for a good hour

- schudł dobre pięć kilo he’s lost a good five kilos

- świat nie dzieli się na dobrych i złych the world isn’t just made up of the good and the bad

- tłumaczyć komuś coś jak komu dobremu pot. to explain sth to sb very patiently

- tłumaczyłam jak komu dobremu, a on swoje I explained to him as best (as) I could, but it was no use a. it didn’t make any difference

- bardzo dobry Szkol. grade A

- obraca się teraz w lepszym towarzystwie he keeps better company nowadays

- lepszy z niego cwaniak he’s a real sly one a. real crafty bugger pot.

- zakochał się w niej na dobre he really fell for her

- zachmurzyło się a. niebo zachmurzyło się na dobre it’s really clouded over

- rozpadało się na dobre it’s really coming down

- zacząć się bawić w najlepsze to get into the swing of things

- kłamać w najlepsze to lie through one’s teeth

- dobra, dobra, nie wciskaj kitu yeah, yeah, tell it to the marines pot.

- dobra nasza a. dobra jest good for us

■ na dobre i na złe Relig. for better and for worse

- być z kimś na dobre i na złe to stick with sb through thick and thin

- dobre a. dobry sobie! iron. that’s a good one, I like that!

- dość tego dobrego! pot. that’s enough (of that)

- nic dobrego good-for-nothing

- być już dobrym a. pod dobrą datą pot. to be well oiled pot., to be far gone pot.

- iść a. walczyć z kimś o lepsze to compete a. vie with sb

- być w najlepszych rękach to be well looked after

- przenieść się do lepszego świata książk. to go the way of all flesh książk.

- dobremu wszędzie dobrze przysł. a good man is always a happy man

- lepsze jest wrogiem dobrego przysł. the best is the enemy of the good przysł.

- wszystko dobre, co się dobrze kończy przysł. all’s well that ends well przysł.

* * *

( ocena) ≈B

* * *

lepszy

1. (= wysokiej jakości, prawidłowy, pozytywny, sprawny, smaczny, skuteczny, korzystny) good; (= uprzejmy) good, kind ( dla kogoś to sb).

2. dobra godzina a good hour, the better part of an hour, at least an hour; nie było go dobrą godzinę he was out for at least an hour.

3. ( w zwrotach grzecznościowych) bądź tak dobry i... be so good l. kind and..., be a dear and...; dzień dobry! good morning!; dobry wieczór! good evening!; (życzę ci) wszystkiego dobrego l. najlepszego (I wish you) all the best.

4. ( w innych zwrotach) brać l. przyjmować coś za dobrą monetę take sth at face value; być dobrej myśli hope for the best; (być) na dobrej drodze (do czegoś) (be) on the royal road (to sth); być pod dobrą opieką be in good hands, be well taken care of; być z kimś w dobrej komitywie be well in with sb; (być) w dobrych rękach (be) in safe hands; dać komuś dobrą nauczkę teach sb a lesson; dobra opinia good opinion, reputability; dobra partia ( do małżeństwa) good catch; dobra robota fine job; dobra strona good point, strength, advantage ( czegoś of sth); dobra wola goodwill; dobra wróżba good l. happy omen, good sign; dobra wróżka fairy godmother; dobre imię good name, reputability, respectability; dobre maniery l. obyczaje good l. proper manners, social graces; dobry humor l. nastrój good humor, good l. high spirits; dobry interes good deal; dobry obyczaj good custom; dobry omen good l. happy omen; dobry znak good sign; Dobry Pasterz rel. the Good Shepherd; dobrymi chęciami piekło wybrukowane the road to hell is paved with good intentions; dostać dobrą nauczkę learn a lesson; dostać się w dobre ręce end up in good hands; gest dobrej woli goodwill gesture; mieć dobrą prasę have a good press; mieć/utrzymywać dobrą kondycję be/keep l. stay fit, be/keep l. stay in good shape; mieć dobre oko (do czegoś) have a good eye (for sth); mieć dobre oczy have good l. strong eyes; mieć dobrego nosa (do czegoś) have a good nose (for sth); na dobrą sprawę come to think of it, in fact; na dobre for good; na dobre i na złe for better or (for) worse; na frasunek dobry trunek przest. today's wine I drink today, tomorrow's sorrow I bear tomorrow; he that loves wine wants no woes; nic dobrego (z tego nie wyjdzie l. będzie) nothing good (will come out of this); przedstawiać kogoś/coś w dobrym świetle show sb/sth in a good l. favorable light; stare dobre czasy good old days; urodzić się pod dobrą gwiazdą be born under a lucky star; w dobrej wierze in good faith; wykazać się dobrą wolą show goodwill; zrobić dobre wrażenie make a good impression.

szkoln. ( ocena) B; dobry plus l. z plusem B plus, B+; bardzo dobry A.

• благодушный

• благоприятный

• благосклонный

• верный

• вкусный

• добродушный

• доброжелательный

• добрый

• искусный

• красивый

• милостивый

• подходящий

• приятный

• хороший

* * *

1) (pozostałe znaczenia) хороший

2) (smaczny) вкусный

3) (cały) добрый (полный)

4) (w sensie moralnym) добрый

* * *

\dobryrzy, lepszy 1. добрый, хороший;

2. \dobryге ☼ добро, благо;

rozzłościć się na те рассердиться (разозлиться) не на шутку;

* * *

1) до́брый, хоро́ший

2) dobre с добро́, бла́го

•

- dobry interes

- brać za dobrą monetę

- na dobre

- urodził się w Warszawie bądź pod Warszawą he was born in Warsaw or on the outskirts of Warsaw

- chodził na wycieczki bądź (to) samemu, bądź (to a. też) z kolegami he went hiking – either by himself or with his friends

- co bądź anything (at all); any old thing pot.

- kto bądź anybody a. anyone at all

- gdzie bądź anywhere at all; any old where pot.

- kiedy bądź any time; any old time pot.

- jak bądź anyhow; any old how pot.

- jaki bądź any; any old pot.

- za jaką bądź cenę for whatever price you can get

- zapytaj którego bądź sąsiada just ask any(one) of the neighbours

- połóż je gdzie bądź just put them anywhere

- ubrał się jak bądź he dressed any old how

- bądź co bądź after all, when all is said and done

- żyjemy bądź co bądź w cywilizowanym kraju after all we live in a civilized country

* * *

* * *

zob. być.

(= lub, albo) or; bądź (to)..., bądź (to)... either... or...

(= -kolwiek) co bądź anything; kto bądź anybody; jak bądź anyhow; gdzie bądź l. dokąd bądź anywhere; jaki bądź any; bądź co bądź after all; at any rate.

dobry [dɔbrɨ] < lepszy>

I. adj

1) ( przyjazny, uprzejmy, życzliwy) człowiek gut, freundlich; serce gut

bądź tak \dobry i zrób to sei so gut [ lub nett] und tu[e] das

2) ( szlachetny) charakter gut, anständig; czyn gut; intencje gutwillig

działać w dobrej wierze im guten Glauben handeln

3) ( pozytywny) opinia, wrażenie positiv, vorteilhaft; wrażenie positiv, gut

4) ( pogodny) nastrój gut, heiter

5) ( pomyślny) wieść, wróżba, znak gut, günstig

dzień \dobry! guten Tag!

\dobry wieczór! guten Abend!

wszystkiego dobrego! alles Gute!

6) ( przykładny, zdolny) uczeń gut

ona jest dobra z chemii sie ist gut in Chemie

7) ( zdrowy) słuch, wzrok gut, gesund

8) ( wysokiej jakości) gatunek gut, hochwertig; wino gut

9) ( właściwy) lekarstwo, metoda gut, angebracht

\dobry środek/sposób na coś das beste Mittel/die beste Lösung für etw

10) ( smaczny) kawa, potrawa gut, lecker

11) ( intratny) zysk hoch; interes gut, einträglich; posada gut

12) ( z nadwyżką)

\dobry kilogram ein gutes Kilo

czekam już dobrą godzinę ich warte schon eine gute Stunde

13) szkol ( ocena) gut (in Polen: eine Vier)

14) być na dobrej drodze [do czegoś] auf dem richtigen Weg[e] [zu etw] sein

wziąć [ lub przyjąć] coś za dobrą monetę etw für bare Münze nehmen

być dobrej myśli

na dobrą sprawę ehrlich gesagt, streng genommen

dobra wola guter Wille m

\dobry znajomy guter Bekannter m, guter Hoffnung sein

dostać się w dobre ręce in gute Hände geraten

wszystko dobre, co się dobrze kończy ( przysł) Ende gut, alles gut ( prov)

na dobre i złe in guten und in schlechten Zeiten

dobre sobie! das kannst du seiner Großmutter erzählen! ( fam)

II. m dekl wie adj ( ocena) gut

III. nt dekl wie adj

dobre

1) ( dobro) das Gute

2) ( życzliwość) Wohlwollen nt

3) ( pomyślność) Wohlergehen nt, Wohl nt

obrócić się ku dobremu sich +akk zum Guten wenden

4) ( zupełnie)

na dobre endgültig

5) ( dobrowolnie)

po dobremu freiwillig

IV. f inv (pot: zgoda)

dobra! einverstanden!, in Ordnung! ( fam)

- jest wielu znanych aktorów there are many well known actors

- nie ma nikogo, kto mógłby to zrobić there’s no one who could do it

- czy jest Bóg, czy go nie ma? does God exist, or not?

- był sobie kiedyś stary król there was a. lived once an old king

- nie było cię jeszcze wtedy na świecie this was before you were born

- kiedy mnie już z wami nie będzie euf. when I am no more a. I am no longer with you euf.

- myślę, więc jestem I think, therefore I am

- być albo nie być to be or not to be

- to dla nas być albo nie być this is our to be or not to be, this is our Waterloo

- nie ma już dla niej ratunku nothing can save her now

- jest wiele powodów do zadowolenia there’s good reason to be happy

- nie ma obaw a. strachu pot. ! no problem! pot., not to worry! pot.

- nie ma powodu do obaw there is no reason a. need to worry

- są sprawy, których nigdy nie zrozumiesz there are (certain) things that you’ll never understand

- nie ma co płakać/gadać it’s no use crying/talking (about it)

- nie ma co żałować (there’s) no need to be sorry

- nie ma co a. czego żałować it’s no great loss

- nie ma czemu się dziwić, że… it’s no surprise a. wonder that…

- nie ma o co się kłócić there’s nothing to quarrel about

- nie ma czym się martwić/czego się bać there’s nothing to worry about/to be afraid of

- nie ma z czego być dumnym (it’s) nothing to be proud of

- nie ma z czego się cieszyć/śmiać there’s nothing to rejoice/to laugh about

- „dziękuję za podwiezienie” – „nie ma za co” ‘thanks for the lift’ – ‘don’t mention it’ a. ‘you’re welcome‘

- „przepraszam, że panu przerwałem” – „nie ma za co” ‘sorry I interrupted you’ – ‘that’s all right’

- już cię/was nie ma! off with you!

- być w pracy/szkole to be at work/at school

- być w teatrze/na koncercie to be at the theatre/at a concert

- teraz wychodzę, ale będę w domu o piątej I’m going out now, but I’ll be home at five

- dzisiaj nie ma go w biurze he’s not in the office today

- w pokoju nikogo nie ma/nie było there is/was no-one in the room

- jest już piąta, a jego jak nie ma, tak nie ma it’s already five, and he’s still not here a. there’s still no trace of him

- „czy jest Robert?” – „nie, nie ma go, jest jeszcze w szkole” ‘is Robert in?’ – ‘no, he’s not, he’s still at school’

- „są jeszcze bilety na ostatni seans?” – „niestety, już nie ma” ‘do you still have tickets for the last showing?’ – ‘sorry, all sold out’

- czy będziesz jutro w domu? ‘will you be at home a. in home tomorrow?’

- kiedy (ona) będzie znowu w Warszawie? when will she be in Warsaw again?

- byłem wczoraj u Roberta/u babci I was at Robert’s/granny’s yesterday, I went to see Robert/granny yesterday

- był przy narodzinach swojej córki he was present at the birth of his daughter

- nigdy nie byłem w Rosji I’ve never been to Russia

- „skąd jesteś?” – „(jestem) z Krakowa/Polski” ‘where are you from?’ – ‘(I’m) from Cracow/Poland’

- „gdzie jesteś?” – „tutaj!” ‘where are you?’ – ‘(I’m) here!’

- „jestem!” (przy odczytywaniu listy) ‘here!’, ‘present’

- będąc w Londynie, odwiedziłem Annę when a. while I was in London I went to see Anna

- biblioteka jest w budynku głównym the library is in the main building

- w jednym pudełku jest dziesięć bateryjek there are ten batteries in a packet

- w domu nie było nic do jedzenia there was nothing to eat at home a. in the house

- co jest w tym pudle? what’s in this box?

- gdzie jest moja książka/najbliższa apteka? where’s my book/the nearest chemist’s?

- co jest dzisiaj na lunch? what’s for lunch today?

- wczoraj na kolację był dorsz there was cod for dinner yesterday

- „dużo masz tych ziemniaków?” – „oj, będzie” pot. ‘got a lot of those spuds?’ – ‘loads’ pot.

- będzie, będzie, więcej się nie zmieści pot. that’s plenty a. that’ll do, there’s no room for any more

- jest godzina druga po południu it’s two in the afternoon a. two p.m.

- nie ma jeszcze szóstej rano it’s not yet six a.m.

- zanim dotrzemy do domu, będzie ósma wieczorem/północ it’ll be eight p.m./midnight by the time we reach home

- był maj it was in May

- to było w grudniu 1999 it was in December 1999

- to było dawno, dawno temu this was a long, long time ago

- jest piękny ranek it’s a fine morning

- jest mroźno/upalnie it’s nippy/hot

- wczoraj był deszcz/mróz it was raining/freezing yesterday

- ciekawe, czy jutro będzie pogoda I wonder if it’s going to be fine tomorrow

- nie pamiętam dokładnie, to było dość dawno temu I can’t really remember, it was some time ago

- z niego jeszcze coś będzie he’ll turn out all right

- co z niego będzie? how will he turn out?, what will become of him?

- będzie z niego dobry pracownik he’ll be a good worker

- kuchmistrz to z ciebie nie będzie you’ll never make a chef

- z tych kwiatów nic już nie będzie these flowers/plants have had it pot.

- z naszych planów/wakacji nic nie będzie nothing will come of our plans/holidays

- nic z tego nie będzie it’s hopeless

- nic dobrego z tego nie będzie nothing good will come of it

- tyle pracy i nic z tego nie ma (he’s done) so much work and nothing to show for it

- koncert/egzamin jest jutro the concert/exam is tomorrow

- zebranie było w sali konferencyjnej the meeting was (held) in the conference room

- jutro nie będzie a. nie ma lekcji there are no classes tomorrow

- był do ciebie telefon there was a phone call for you

- czy były do mnie jakieś telefony? has anyone called me?

- był wypadek w kopalni there was an accident in the mine

- co będzie, jeśli nie zdasz egzaminu? what’s going to happen if you fail the exam?

- co będzie, jeśli ktoś nas zobaczy? supposing a. what if someone sees us?

- nie martw się, wszystko będzie dobrze don’t worry, it’ll be a. it’s going to be fine

- w życiu bywa rozmaicie you never know what life may bring

- opowiedziałem jej wszystko, tak jak było I told her everything just as it happened

- co ci/jej jest? what’s the matter with you/her?

- coś mi/jemu jest something’s the matter with me/him

- czy jemu coś jest? is anything the matter with him?

- nic mu nie będzie, to tylko przeziębienie he’ll be fine, it’s only a cold

- być na weselu/zebraniu to be at a wedding/meeting

- wczoraj byliśmy na przyjęciu we were at a reception yesterday

- być w liceum/na uniwersytecie to be at secondary school/at university

- być na studiach to be a student a. at college

- być na prawie/medycynie to study law/medicine

- był na trzecim roku anglistyki he was in his third year in the English department

- być na kursie komputerowym to be on a computer course

- być na wojnie to go to war

- być pierwszym/drugim to be the first/second to arrive

- był na mecie trzeci he came third

- czy był już listonosz? has the postman been a. come yet?

- być pod urokiem/wrażeniem kogoś/czegoś to be charmed/impressed by sb/sth

- być pod wpływem kogoś/czegoś to be under the influence of sb/sth

- prowadzić samochód, będąc pod wpływem alkoholu to drive while under the influence of alcohol

- być w ciąży to be pregnant

- być w dobrym/złym humorze to be in a good/bad mood

- nie być w nastroju do zabawy not to feel like going out a. partying

- być w doskonałej formie to be in excellent form a. in fine fettle

- być w strachu to be scared

- być w rozpaczy to be in despair

- bądźmy dobrej myśli let’s hope for the best

- jestem przed obiadem I haven’t had my lunch yet

- jestem już po śniadaniu I’ve already had breakfast

- był siedem lat po studiach he had graduated seven years earlier

- być po kielichu/po paru kieliszkach pot. to have had a drop/a few euf.

- być na diecie to be on a diet

- być na kaszce a. kleiku to be on a diet of gruel

- być na emeryturze/rencie to be on a pension

- sukienka jest do kolan the dress is knee-length

- wody było do kostek the water was ankle-deep

- firanka była do połowy okna the net curtain reached halfway down the window

- chwila nieuwagi i było po wazonie one unguarded moment and the vase was smashed to pieces

- jest już po nim/nas! it’s curtains for him/us! pot.

- jeszcze chwila i byłoby po mnie another instant and it would have been curtains for me a. would have been all up with me pot.

- być nauczycielem/malarzem to be a teacher/painter

- kiedy dorosnę, będę aktorem when I grow up, I’ll be an actor

- być Polakiem/Duńczykiem to be Polish/Danish

- borsuk jest drapieżnikiem the badger is a predator

- nie bądź dzieckiem! don’t be childish a. such a child!

- jestem Anna Kowalska I’m Anna Kowalska

- „cześć, to ty jesteś Robert?” – „nie, jestem Adam” ‘hi, are you Robert? a. you’re Robert, are you?’ – ‘no, I’m Adam’

- co to jest – ma cztery nogi i robi „miau”? what (is it that) has four legs and says ‘miaow’?

- była wysoka/niska she was tall/short

- jest autorką cenioną przez wszystkich she’s an author appreciated by all a. everybody

- mój dziadek był podobno bardzo przystojnym mężczyzną my grandfather is said to have been a very handsome man

- wciąż jest taka, jaką była za młodu she’s still her old self

- kwiaty były żółte i czerwone the flowers were yellow and red

- pizza była całkiem dobra the pizza was quite good

- pojemnik był z drewna/plastiku the container was made of wood/plastic

- z tych listewek byłby ładny latawiec these slats could make a fine kite

- wszystko to były jedynie domysły it was all only conjecture

- czyj jest ten samochód? whose car is this?, who does this car belong to?

- ta książka jest jej/Adama this book is hers/Adam’s, this is her/Adam’s book

- żona była dla niego wszystkim his wife was everything to him

- nie naśladuj innych, bądź sobą don’t imitate others, be yourself

- ta zupa jest zimna this soup is cold

- Maria jest niewidoma Maria is blind

- jesteś głodny? are you hungry?

- Robert jest żonaty/rozwiedziony Robert is married/divorced

- są małżeństwem od dziesięciu lat they’ve been married for ten years

- bądź dla niej miły be nice to her

- bądź tak dobry a. uprzejmy would you mind

- bądź tak miły i otwórz okno would you mind opening the window?

- czy byłaby pani uprzejma podać mi sól would you be kind enough a. would you be so kind as to pass me the salt?

- nie bądź głupi! don’t be a fool!

- cicho bądź! be quiet!

- być w kapeluszu/kaloszach/spodniach to be wearing a hat/rubber boots/trousers

- była w zielonym żakiecie/czarnym berecie she was wearing a green jacket/black beret, she had a green jacket/black beret on

- być za kimś/czymś (opowiadać się) to support sb/sth, to be for sb/sth

- byłem za tym, żeby nikomu nic nie mówić I was for not telling anyone anything

- dwa razy dwa jest cztery two times two is four

- ściany pokoju były pomalowane na różowo the walls of the room were painted pink

- dzieci, które są maltretowane przez rodziców children who are abused by their parents

- tak jest napisane w gazecie that’s what it says in the paper

- samochód będzie naprawiony jutro the car will be repaired by tomorrow

- to musi być zrobione do czwartku this must be done by Thursday

- sukienka była uszyta z czarnej wełenki the dress was made of black wool

- będzie pamiętał a. pamiętać tę scenę przez cały życie he will remember this scene all his life

- będziemy długo go wspominali a. wspominać we shall a. will long remember him

- co by się było stało, gdyby nie jego pomoc what would have happened if it hadn’t been for his help

- byłaby spadła ze schodów (omal nie) she almost fell down the stairs

- byłbym zapomniał! zabierz ze sobą śpiwór I almost a. nearly forgot! take a sleeping bag with you

- jest dopiero wpół do ósmej it’s only half past seven

- nie było co jeść there was nothing to eat

- za ciepło będzie ci w tym swetrze you’ll be too hot in this jumper

- byłoby przyjemnie zjeść razem obiad it would be nice to have lunch together

- wychodzić po zmierzchu było niebezpiecznie it was dangerous going out after dark

- nie kupić tego mieszkania będzie niewybaczalnym błędem not to buy that a. the flat would be an inexcusable mistake

- z chorym było źle/coraz gorzej the patient was bad/getting worse

- z dziadkiem jest nienajlepiej grandfather is poorly

- wszystko będzie na niego he’ll get all the blame

- żeby nie było na mnie I don’t want to get the blame

- na imię było jej Maria her name was Maria

- było dobrze po północy it was well after midnight

- będzie z godzinę/trzy lata temu an hour or so/some three years ago

- będzie kwadrans jak wyszedł he must have left fifteen minutes or so ago, it’s been fifteen minutes or so since he left

- do najbliższego sklepu będzie ze trzy kilometry it’s a good three kilometres to the nearest shop

- nie ma tu gdzie usiąść there’s nowhere here to sit

- w tym mieście na ma dokąd pójść wieczorem there’s nowhere to go at night in this town

- nie ma komu posprzątać/zrobić zakupy there’s no-one to clean/to do shopping

- nie ma z kim się bawić there’s no-one to play with

- trzeba było coś z tym zrobić something had to be done about it

- trzeba było od razu tak mówić why didn’t you say so in the first place?

- czytać można było tylko przy świecach one could read only by candlelight

- jest gorzej niż można było przypuszczać it’s worse than might have been expected

■ bądź zdrów! (pożegnanie) goodbye!, take care!

- być bez forsy/przy forsie pot. to be penniless/flush pot.

- być do niczego (bezużyteczny) [osoba, przedmiot] to be useless a. no good; (chory, słaby) [osoba] to be poorly a. out of sorts

- być może perhaps, maybe

- być może nam się uda perhaps we’ll succeed

- być może a. może być, że… it may happen that…

- być niczym [osoba] to be a nobody

- znałem ją, kiedy jeszcze była nikim I knew her when she was still a nobody

- być przy nadziei a. być w poważnym a. odmiennym a. błogosławionym stanie książk. to be in an interesting condition a. in the family way przest.; to have a bun in the oven euf., pot.

- było nie było (tak czy owak) when all’s said and done, after all; (niech się dzieje co chce) come what may, be that as it may

- było nie było, to już ćwierć wieku od naszego ślubu when all’s said and done a. after all, it’s twenty-five years since we got married

- było nie było, idę pogadać z szefem o podwyżce come what may, I’m going to the boss to talk about a rise

- było siedzieć w domu/nie pożyczać mu pieniędzy pot. serves you right, you should have stayed at home/shouldn’t have lent him money

- było nic mu nie mówić you should have told him nothing

- co będzie, to będzie whatever will be, will be

- co było, to było let bygones be bygones

- co jest? pot. what’s up? pot.

- co jest, do jasnej cholery? dlaczego nikt nie otwiera? what the hell’s going on? – why doesn’t anyone open the door? pot.

- co jest? przyjacielowi paru groszy żałujesz? what’s wrong? – can’t spare a friend a few pence? pot.

- coś w tym jest a. coś w tym musi być there must be something in it

- coś w tym musi być, że wszyscy dyrektorzy będą na tym zebraniu there must be something in it, if all the directors are going to the meeting

- jakoś to będzie things’ll a. it’ll work out somehow pot.

- nie ma co a. rady oh well

- nie ma co, trzeba brać się do roboty oh well, time to do some work

- nie ma co! well, well!

- mieszkanie, nie ma co, widne i ustawne well, well, not a bad flat, airy and well laid out

- ładnie się spisałeś, nie ma co! iron. well, well, you’ve done it now, haven’t you!

- nie ma (to) jak kuchnia domowa/kieliszek zimnej wódki nothing beats a. you can’t beat home cooking/a glass of cold vodka

- nie ma (to) jak muzyka klasyczna give me classical music every time

- nie ma to jak wakacje! there’s nothing like a holiday!

- nie może być! (niedowierzanie) I don’t believe it!, you don’t say!

- niech będzie! oh well!

- niech ci/wam będzie! have it your own way!

- niech mu/jej będzie! let him/her have his/her own way!

- niech tak będzie! (zgoda) so be it!

- tak jest! (owszem) (that’s) right!

- „to jest pańskie ostatnie słowo” – „tak jest, ostatnie” ‘is that your final word?’ – ‘yes, it is’, ‘that’s right’

- tak jest, panie pułkowniku/generale! Wojsk. yes, sir!

- to jest książk. that is, that is to say

- główne gałęzie przemysłu, to jest górnictwo i hutnictwo the main branches of industry, that is (to say) mining and metallurgy

* * *

* * *

jestem jesteś są; będę będziesz bądź

1. (= znajdować się w jakimś stanie l. miejscu) be; (= istnieć) exist, be there; być na diecie be on a diet; być na emeryturze be retired; jestem po robocie I'm finished l. done with work (for today); pewnego razu był sobie król... once upon a time there lived a king...; w ogrodzie były róże there were roses in the garden; w Galaktyce są miliardy gwiazd there are billions of stars in the Galaxy; ile ich jest? how many of them are there?; być w kinie be at the theater; być na wycieczce be on a trip; być w Warszawie be in Warsaw; być u babci na wsi be at grandma's house in the country; być z kimś sam na sam be one on one with sb; od świtu jestem na nogach I have been on my feet all day; Ewa jest na ostatnich nogach Eva is ready to drop l. dead on her feet; jesteś na drodze do zawału you are on the road to a heart attack; wszystko jest na swoim miejscu everything is in its place; to było nie na miejscu that was out of line; być na ustach całego miasteczka be on the lips of everyone in town; być jedną nogą na tamtym świecie have one foot in the grave; co dzisiaj będzie na obiad? what's for supper today?; wszystko jest pod ręką we have everything right at hand; być u steru przen. be at the wheel; no to jestem w domu (= zrozumiałem) that hits home; być w latach l. w leciech be up in one's years; być w sile wieku be in one's prime; być w opałach be in a bind; teraz wszystko jest w twoich rękach now everything is in your hands l. up to you; być w siódmym niebie be in seventh heaven; być w swoim żywiole be in one's element; być na zebraniu be at a meeting; być na wojnie be (fighting) in a war; być na studiach be at college; być na anglistyce be in the English Department; nigdy nie byłem w Chicago I've never been to Chicago; Adam jest pod pantoflem swojej żony Adam is henpecked; być nie w sosie be in a bad mood; jest gaz i woda we have gas and water; jestem takiego samego zdania I'm of the same opinion; jestem dobrej myśli I'm hoping for the best; jest mi u ciebie tak dobrze I feel so good at your place; jest mi głupio I feel stupid; to jest do niczego it's no good; być górą be on top; to nie jest czas po temu this is not the time for that; to nie jest mi na rękę this is inconvenient (for me); to nie jest po mojej myśli that's not what I intended l. what I had in mind; jestem pod wrażeniem I'm impressed; jestem bez pieniędzy I'm broke; jestem w ciąży I'm pregnant; Ewa jest przy nadziei przest. Eva is in the family way; jestem na służbie I'm on duty; byliśmy na spacerze we were taking a walk; dobrze wiesz, że jesteś na mojej łasce you know fully well that you're at my mercy; czy jesteś w stanie mnie zrozumieć? are you able to understand me?; jestem w dobrym humorze I'm in a good mood; byliśmy w kłopocie, co zrobić z... we couldn't figure out what to do with...; Ewa przez moment była w rozterce for a moment Ewa was in a dilemma; Ewa jest z Adamem w przyjaźni Ewa is friends with Adam; po czyjej jesteś stronie? whose side are you on?; Adam jest w porządku Adam is OK l. alright; to nie jest w moim guście that's not my style; jestem na bakier z gramatyką I haven't a clue about grammar; z teściową jestem na złej stopie I'm on bad terms with my mother-in-law; z prezesem jestem na ty I'm on a first name basis with the president; jestem za reformą I'm for the reform; oni są z sobą za pan brat they are on familiar terms; jestem z Ewą po słowie przest. I'm engaged to Eve.

2. ( część orzeczenia imiennego) jestem studentem I am a student; byłam piosenkarką I was a singer; będę generałem I will be a general; ta dziewczyna jest ładna that girl is pretty; samochód jest ojca that's father's car; ten długopis nie jest mój this pen isn't mine; bądź zdrów! get well!; jesteś dla mnie niczym! you mean nothing to me; on nie był sobą he wasn't himself; dwa razy dwa jest cztery two plus two is l. equals four.

3. ( w zdaniach bezosobowych) (= zdarzać się) jest piękny dzień it's a beautiful day; był kwiecień it was April; było to dość dawno it was l. happened quite a long time ago; był do ciebie telefon you had a call; było już późno it was getting late; nie ma co jeść there's nothing to eat; będzie z godzinę temu, jak... it's been an hour since...; a co będzie ze mną? what will happen to me?; ciekaw jestem, co z niego będzie I'm curious (about) what will become of him; jeżeli tak jest if it is so; być może maybe, perhaps; co będzie, to będzie come what may; co było, to było let bygones be bygones; jakoś to (w końcu) będzie thing's will turn out fine (in the end); co ci jest? what's wrong l. the matter with you?; z tej mąki nie będzie chleba it's hopeless; nie może być that's impossible; jest już po nim it's too late for him; he's done for; he's a goner l. a has-been; co było, a nie jest, nie pisze się w rejestr what's done is done; tak jest! exactly!, precisely!, that's right; wojsk. yes, sir!; to jest (= czyli) that is; było nie było whatever happens; no matter what (happens).

czasownik posiłkowy

1. tylko będę będziesz itd. ( w formach czasu przyszłego) will (be); będę pamiętał o tym I'll remember that; dzieci będą w ogrodzie the kids will be in the garden; będziemy śpiewać kolędy we're going to sing carols.

2. ( w formach strony biernej) dom był sprzedany za... the house was sold for...; jesteś obserwowany you are being watched; droga jest już naprawiona the road has been repaired.

- tak dobry/energiczny so good/energetic

- tak blisko/często/późno so close/often/late

- tak bardzo so much

- tak mały, że prawie niewidoczny so small that it is/it was almost invisible

- bądź tak dobry i otwórz okno książk. would you mind opening a. be kind enough to open the window?

- tak się za tobą stęskniłem I missed you so (much)

- zmienił się tak, że z trudem go rozpoznałem he’s/he’d changed so much that I hardly recognized him

- tak bym chciała gdzieś wyjechać how I wish I could (just) go away somewhere

- nie mieli tak dużego rozmiaru they didn’t have such a large size

- zróbmy tak: ja pójdę pierwszy, a ty dołączysz za chwilę let’s do it this way: I’ll go first and you’ll join me a bit later

- włóż to do pudełka, o tak put it into the box, like this

- tak wyglądał twój dziadek, kiedy był młody this is what your grandad looked like when he was young

- zrobił tak, jak mu kazano/radzono he did as he was told/advised

- zachowywał się tak, jakby nikogo innego tam nie było he behaved as if nobody else was there

- mało zarabiał, tak jak wszyscy nauczyciele like all teachers, he didn’t earn much

- nic już nie będzie tak jak dawniej nothing’s (ever) going to be like it used to be

- zrób to tak, żeby cię nie zauważył do it so that a. in such a way that he doesn’t notice you

- nigdy nie jest tak, żeby nie mogło być gorzej things are never so bad that they couldn’t get worse

- nie da się tak po prostu zapomnieć you can’t just (go and) forget

- nie obrażaj się tak zaraz there’s no need to take offence like that

- tak Adam, jak i Robert both Adam and Robert; Adam, as well as Robert

- jego dzieła, tak dramaty, jak też powieści… his works – both the dramas and the novels a. the dramas as well as the novels…

- wszystko załatwiłem, tak że się nie martw I’ve arranged everything, so don’t worry

- szpara była duża, tak że mogłem wszystko zobaczyć the crack was large, so I could see everything

■ tak czy inaczej anyway, one way or another

- tak czy owak a. siak in any case

- tak sobie pot. (nie najlepiej) so-so; (bez specjalnego powodu) for no particular reason

- „jak się czujesz?” – „tak sobie” ‘how are you?’ – ‘so-so’

- „dlaczego pytasz?” – „tak sobie” ‘why are you asking?’ – ‘no (particular) reason’

- nic się nie dzieje tak sobie there’s a reason for everything

- i tak dalej and so on a. forth

- i tak dalej, i tak dalej and so on and so forth

- ot tak (bez powodu) for no particular reason

gut ( besser, beste) dobry, präd dobrze;

eine gute Tat dobry uczynek;

ganz gut dość dobry, niezły, präd dość dobrze, nieźle;

gute zwei Stunden dobre dwie godziny;

sei gut zu den Kindern bądź dobry dla dzieci;

mit „gut“ bewerten dać stopień „dobry”;

das ist gut gegen etwas to jest dobre na (A);

fam. … ist gut für etwas … jest dobry (dobra, dobre) do (G);

jemandem gut tun ( gute Wirkung haben) przynosić <- nieść> ulgę, dobrze <z>robić k-u;

sei so gut und … bądź tak dobry i …;

es wäre gut, wenn du … dobrze by było, gdybyś …;

nicht gut niedobry, präd niedobrze;

es wird nicht gut enden to się niedobrze skończy;

gut gehen Geschäft prosperować; jemandem finanziell usw powodzić się k-u;

es geht mir gut (körperlich) czuję się dobrze;

mir ist nicht gut robi mi się niedobrze;

fam. (also) gut! (a więc) dobra!;

schon gut dobrze, dobrze;

lass es gut sein daj spokój, zostaw to;

fam. machs gut! cześć!;

in Verbindungen mit Partizip, Zahlwort oder adv gut aussehend przystojny;

gut gehend Geschäft prosperujący;

fam. bei jemandem gut angeschrieben sein być dobrze notowanym u (G);

gut bezahlt, gut dotiert Posten dobrze płatny;

gut gebaut fam. Person dobrze zbudowany;

gut gelaunt wesoły (-ło), w dobrym nastroju;

das war gut gemeint powiedziałem to w dobrej intencji;

gut situiert dobrze sytuowany;

vor gut zehn Jahren dobre dziesięć lat temu;

fam. gut und gern co najmniej;

fam. … ist so gut wie erledigt … jest na ukończeniu, … już prawie załatwiony (-na, -ne)

gut [gu:t]

I. <besser, beste> adj

1) ( nicht schlecht, lieb) Mann, Mutter dobry

\gute Augen/Ohren haben mieć dobry wzrok/słuch

jdn/etw \gut finden uważać kogoś za dobrego/coś za dobre

er ist ein \guter Mensch on jest dobrym człowiekiem

\gut zu jdm sein być dla kogoś dobrym

sei so \gut und hilf mir mal! bądź tak dobry i pomóż mi!

2) ( körperlich wohl)

ihm/ihr ist nicht \gut jemu/jej jest niedobrze

3) ( gelungen)

\gut werden/sein Foto: udać się/być udanym

4) meist attr ( untadelig) Charakter, Manieren dobry; Benehmen nienaganny

5) ( richtig)

\gut so! i dobrze!

6) ( brauchbar) Idee dobry; Angebot interesujący

7) ( überdurchschnittlich) Schüler, Leistung dobry

\gut in Geschichte sein być dobrym z historii

8) ( die zweitbeste Schulnote in Deutschland) bardzo dobry

9) ( wirksam, nützlich) Mittel, Methode skuteczny

\gut gegen Husten sein być dobrym na kaszel

wer weiß, wozu das noch \gut ist! kto wie, co z tego jeszcze wyniknie!

10) ( reichlich)

eine \gute Stunde Zeit haben mieć dobrą godzinę czasu

11) \gut und schön, aber... wszystko ładnie i pięknie, ale...

du bist \gut! ( iron fam) co ty sobie myślisz!

es [mit etw] \gut sein lassen ( fam) poprzestać na czymś

alles wird [wieder] \gut wszystko będzie [znowu] dobrze

schon \gut! ( fam) nie ma o czym mówić!

II. <besser, am besten> adv

1) ( nicht schlecht, leicht, erfolgreich) dobrze

\gut gelaunt sein być w dobrym humorze

sich \gut lesen lassen dobrze się czytać

[das hast du] \gut gemacht! dobra robota!

2) ( reichlich) dość

3) ( angenehm)

\gut riechen przyjemnie pachnieć

sich \gut anhören Vorschlag: brzmieć interesująco

das schmeckt \gut to jest smaczne

4) \gut dran sein ( fam) mieć szczęście

\gut drauf sein (fam: gut gelaunt sein) być w dobrym humorze; ( gut in Form sein) być w dobrej formie

\gut und gern[e] przynajmniej

du hast \gut reden! łatwo ci mówić!

du hast \gut lachen! dobrze ci się śmiać!

\gut gehen ( florieren) prosperować; ( sich gut verkaufen) dobrze się sprzedawać

es \gut haben mieć dobrze

das kann \gut sein bardzo możliwe

machs \gut! ( fam) powodzenia!

sich \gut mit jdm stellen starać się pozyskać czyjąś sympatię

so \gut wie... ( fam) prawie

lieb [li:p]

I. adj

1) ( liebenswürdig)

\lieb zu jdm sein być dla kogoś miłym

das ist \lieb von dir to miło z twojej strony

sei bitte so \lieb und hilf mir! bądź proszę tak dobry i pomóż mi!

2) ( brav) Kind grzeczny

3) ( geschätzt) Eltern kochany

meine Liebe/mein Lieber moja kochana/mój kochany

\lieber Paul/\liebe Paula ( in Briefen) drogi Pawle/droga Paulo

4) ( angenehm) Gast mile widziany

es wird länger dauern, als dir \lieb ist to będzie trwało dłużej niż ci odpowiada; s. a. lieber

5) ach du \liebes bisschen! ( fam) ojej!, o Boże!

II. adv

1) ( liebenswürdig) danken, helfen uprzejmie

2) ( artig) grzecznie

3) ( gern)

jdn/etw \lieb gewinnen polubić kogoś/coś

jdn/etw \lieb haben lubić kogoś/coś

jdn/etw am \liebsten mögen lubić kogoś/coś najbardziej

am \liebsten wäre ich gegangen najchętniej poszedłbym

• болеть

• будет

• быть

• жить

• наступить

• славиться

• слыть

• существовать

* * *

jestem, jesteś, jest, jesteśmy, jesteście, są, był, będę, będzie, bądź несов. I 1. быть, существовать;

to jeszcze jest do zrobienia это ещё нужно сделать; со ci jest? что с тобой?;

nie \być od czegoś быть не против чего-л.;

* * *

1) быть, существова́ть

2) быть, находи́ться

3) быть, происходи́ть, соверша́ться

4) быть, уча́ствовать, принима́ть уча́стие

1) в сложных глагольных формах:

2) в функции связки в сложном сказуемом быть, явля́ться; в наст. не переводится

•

- być może

klug [klu:k] <-̈er, -̈ste>

I. adj

1) ( vernünftig) Person, Entscheidung, Handlungsweise mądry, rozsądny; Rat dobry

es ist \klug/klüger, abzuwarten rozsądniej będzie poczekać

es wird das Klügste [o am klügsten] sein, wenn wir umkehren najlepiej będzie, gdy zawrócimy

2) ( iron dumm) Idee, Ratschlag dobry ( iron)

3) ich bin genauso \klug wie zuvor [o vorher] ( ich habe nichts Neues herausgefunden) jestem tak samo mądry jak przedtem

daraus soll einer \klug werden! i bądź tu mądry!

II. adv

1) ( vernünftig) vorgehen, sich verhalten, handeln mądrze, rozsądnie

2) ( iron dumm)

das hast du dir wirklich sehr \klug ausgedacht! dobry sobie! ( przen, iron)